Trong văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, những người làm con, làm cháu có trách nhiệm, bổn phận thương yêu, quý trọng và chăm sóc ông bà, cha mẹ của mình. Nhưng thực tế, chúng ta vẫn chứng kiến không ít những câu chuyện đáng buồn về những đứa con, đứa cháu sẵn sàng đối xử bạc bẽo, vô ơn với bậc sinh thành của mình, v.v. Về đạo đức, đây là hành vi đáng bị lên án. Vậy dưới góc độ pháp lý, hành vi này sẽ bị xử phạt thế nào theo quy định của pháp luật? Trong bài viết này, Công ty Luật A&An sẽ giúp bạn đọc tìm hiểu chi tiết về vấn đề này. Xin mời các bạn tham khảo!

Cơ sở pháp lý:

– Luật Hôn nhân và gia đình 2014;

– Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017;

– Luật Phòng, chống bạo lực gia đình năm 2022.

– Nghị định 144/2021/NĐ-CP.

1. Nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ theo quy định của pháp luật

Nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ được quy định tại khoản 2 và khoản 4 Điều 70 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 như sau:

“2. Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.

Khi sống cùng với cha mẹ, con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.”

Ngoài ra, tại khoản 2 Điều 71 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 cũng ghi nhận:

“2. Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.”

Căn cứ quy định trên, pháp luật nước ta hiện nay đã quy định rõ nghĩa vụ con cái đối với cha mẹ, góp phần tạo sự ràng buộc, để con có trách nhiệm hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ của mình đối với cha mẹ. Qua đó, nhắc nhở về đạo làm con, nhớ đến cội nguồn, công sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, là cách để con báo hiếu cho cha mẹ nhằm duy trì, phát triển xã hội văn minh, tốt đẹp hơn.

2. Mức xử phạt đối với hành vi bất hiếu với cha mẹ theo quy định của pháp luật

2.1. Các hành vi bị xử phạt

Nghị định số 144/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình quy định cụ thể mức xử phạt hành chính đối với người có hành vi bạo lực với gia đình, cụ thể như:

– Đối với hành vi xâm hại sức khỏe thành viên gia đình

“Điều 52. Hành vi xâm hại sức khỏe thành viên gia đình

Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi đánh đập gây thương tích cho thành viên gia đình.
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Sử dụng các công cụ, phương tiện hoặc các vật dụng khác gây thương tích cho thành viên gia đình;
b) Không kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu điều trị trong trường hợp nạn nhân cần được cấp cứu kịp thời hoặc không chăm sóc nạn nhân trong thời gian nạn nhân điều trị chấn thương do hành vi bạo lực gia đình, trừ trường hợp nạn nhân từ chối.
Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu đối với các hành vi quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này;
b) Buộc chi trả toàn bộ chi phí khám bệnh, chữa bệnh đối với hành vi quy định tại khoản 1 và điểm a khoản 2 Điều này.”

-Đối với hành vi hành hạ, ngược đãi thành viên gia đình

“Điều 53. Hành vi hành hạ, ngược đãi thành viên gia đình

Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Đối xử tồi tệ với thành viên gia đình như: bắt nhịn ăn, nhịn uống, bắt chịu rét, mặc rách, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân;
b) Bỏ mặc không chăm sóc thành viên gia đình là người cao tuổi, yếu, khuyết tật, phụ nữ có thai, phụ nữ nuôi con nhỏ.
Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu đối với hành vi quy định tại khoản 1 Điều này”

– Đối với hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của thành viên gia đình

“Điều 54. Hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của thành viên gia đình

Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi lăng mạ, chì chiết, xúc phạm danh dự, nhân phẩm thành viên gia đình.
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Tiết lộ hoặc phát tán tư liệu, tài liệu thuộc bí mật đời tư của thành viên gia đình nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm;
b) Sử dụng các phương tiện thông tin nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm thành viên gia đình;
c) Phổ biến, phát tán tờ rơi, bài viết, hình ảnh nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nạn nhân.
Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu đối với hành vi quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này;
b) Buộc thu hồi tư liệu, tài liệu, tờ rơi, bài viết, hình ảnh đối với hành vi quy định tại các điểm a và c khoản 2 Điều này.”

– Đối với hành vi cô lập, xua đuổi hoặc gây áp lực thường xuyên về tâm lý

“Điều 55. Hành vi cô lập, xua đuổi hoặc gây áp lực thường xuyên về tâm lý

Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Cấm thành viên gia đình ra khỏi nhà, ngăn cản thành viên gia đình gặp gỡ người thân, bạn bè hoặc có các mối quan hệ xã hội hợp pháp, lành mạnh nhằm mục đích cô lập, gây áp lực thường xuyên về tâm lý đối với thành viên đó;
b) Không cho thành viên gia đình thực hiện quyền làm việc;
c) Không cho thành viên gia đình tham gia các hoạt động xã hội hợp pháp, lành mạnh.
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi buộc thành viên gia đình phải chứng kiến cảnh bạo lực đối với người, con vật.
Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Cưỡng ép thành viên gia đình thực hiện các hành động khiêu dâm, sử dụng các loại thuốc kích dục;
b) Có hành vi kích động tình dục hoặc lạm dụng thân thể đối với thành viên gia đình.
Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu đối với hành vi quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này.”

– Đối với hành vi phạm quy định về chăm sóc, nuôi dưỡng, cấp dưỡng

“Điều 57. Vi phạm quy định về chăm sóc, nuôi dưỡng, cấp dưỡng

Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng sau khi ly hôn; từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ nuôi dưỡng giữa anh, chị, em với nhau, giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu theo quy định của pháp luật;
b) Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, nuôi dưỡng cha, mẹ; nghĩa vụ cấp dưỡng, chăm sóc con sau khi ly hôn theo quy định của pháp luật.
Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc thực hiện nghĩa vụ đóng góp, nuôi dưỡng theo quy định đối với các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này.”

– Đối với hành vi bạo lực về kinh tế

“Điều 58. Hành vi bạo lực về kinh tế

Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

Chiếm đoạt tài sản riêng của thành viên gia đình.
Ép buộc thành viên gia đình lao động quá sức hoặc làm công việc nặng nhọc, nguy hiểm, tiếp xúc với chất độc hại hoặc làm những công việc khác trái với quy định của pháp luật về lao động.
Ép buộc thành viên gia đình đi ăn xin hoặc lang thang kiếm sống.”

– Đối với hành vi trái pháp luật buộc thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở hợp pháp của họ

“Điều 59. Hành vi trái pháp luật buộc thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở hợp pháp của họ

Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi buộc thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở hợp pháp của họ.
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi đe dọa bằng bạo lực để buộc thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở hợp pháp của họ.”

2.2. Trách nhiệm hình sự đối với hành vi bất hiếu với cha mẹ

Hành vi bất hiếu với cha mẹ có thể bị xử lý hình sự về một trong các tội danh sau đây:

2.2.1. Tội ngược đãi ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình

Theo quy định tại Điều 185 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi ngược đãi ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình có thể bị xử phạt như sau:

– Phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với người nào đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể cha mẹ thuộc một trong những trường hợp sau đây: 

+ Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần;

+ Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

– Phạt tù từ 02 năm đến 05 năm nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: 

+ Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;

+ Đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.

2.2.2. Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng

Theo quy định tại Điều 186 Bộ luật Hình sự 2015 (Sửa đổi, Bổ sung bởi khoản 37 Điều 1 Luật số 12/2017/QH14) thì phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm đối với người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật mà:

+ Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, làm cho người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe;

+ Hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 380 của Bộ luật này.

Như vậy, con cái mà có hành vi bất hiếu với cha mẹ thì tùy vào mức độ hành vi, nhẹ có thể bị cảnh cáo, phạt tiền; nặng thì có thể bị phạt đến 05 năm tù giam.

3. Tố cáo hành vi con cái ngược đãi cha mẹ ở đâu

Khi phát hiện hành vi con cái ngược đãi cha mẹ, căn cứ Điều 19 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình năm 2022, bạn có thể gọi điện, gửi đơn hoặc trực tiếp báo tin, tố giác hành vi con cái ngược đãi cha mẹ ở địa chỉ:

– Ủy ban nhân dân cấp xã nơi xảy ra hành vi bạo lực gia đình;

– Cơ quan Công an, Đồn Biên phòng gần nơi xảy ra hành vi bạo lực gia đình;

– Cơ sở giáo dục nơi người bị bạo lực gia đình là người học;

– Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố, Trưởng Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư nơi xảy ra hành vi bạo lực gia đình;

– Người đứng đầu tổ chức chính trị – xã hội cấp xã nơi xảy ra hành vi bạo lực gia đình;

– Tổng đài điện thoại quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình.

Trên đây là nội dung bài viết của Luật sư A&An vấn đề con cái bất hiếu với cha mẹ bị xử phạt như thế nào. Nếu Quý khách hàng có bất kỳ khó khăn hay vướng mắc gì trong quá trình tham khảo và áp dụng quy định trên, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ sớm nhất.

Luật sư A&An ∼ Our Work. Your Success!