Theo quy định của pháp luật hiện hành, bên cạnh việc cha, mẹ có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng con cái, hiện nay, nhiều gia đình còn chưa rõ về việc liệu các thành viên khác trong gia đình có nghĩa vụ cấp dưỡng cho nhau không? Điều này dẫn đến một trong những tranh chấp thường gặp trong quan hệ hôn nhân và gia đình.
Vậy pháp luật hiện hành có quy định về nghĩa vụ cấp dưỡng giữa anh chị em ruột với nhau như thế nào?
Trong bài viết này, Công ty Luật A&An sẽ giúp bạn đọc tìm hiểu chi tiết về vấn đề này. Xin mời các bạn tham khảo.
Căn cứ pháp lý
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014;
- Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017;
- Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình.
1. Quy định của pháp luật về nghĩa vụ cấp dưỡng của anh chị em
1.1. Nghĩa vụ cấp dưỡng là gì
Theo quy định tại Khoản 24, Điều 3 Luật Hôn nhân và Dia đình 2014, cụ thể:
“Cấp dưỡng là việc một người có nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành niên, người đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình hoặc người gặp khó khăn, túng thiếu theo quy định của Luật này.”
Ngoài ra, tại Điều 107 của Luật này có quy định về nghĩa vụ cấp dưỡng thì:
1. Nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa cha, mẹ và con; giữa anh, chị, em với nhau; giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu; giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột; giữa vợ và chồng theo quy định của Luật này.
Nghĩa vụ cấp dưỡng không thể thay thế bằng nghĩa vụ khác và không thể chuyển giao cho người khác
2. Trong trường hợp người có nghĩa vụ nuôi dưỡng trốn tránh nghĩa vụ thì theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức được quy định tại Điều 119 của Luật này, Tòa án buộc người đó phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của Luật này.
Theo đó, giữa anh chị em ruột có nghĩa vụ có cấp dưỡng cho nhau. Nghĩa vụ cấp dưỡng này không thể thay thế bằng nghĩa vụ khác và không thể chuyển giao cho người khác.
1.2. Các trường hợp anh chị em ruột có nghĩa vụ cấp dưỡng cho nhau
Theo quy định tại Điều 112 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định về nghĩa vụ cấp dưỡng giữa anh, chị, em, cụ thể:
Trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có khả năng lao động và không có tài sản để cấp dưỡng cho con thì anh, chị đã thành niên không sống chung với em có nghĩa vụ cấp dưỡng cho em chưa thành niên không có tài sản để tự nuôi mình hoặc em đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình; em đã thành niên không sống chung với anh, chị có nghĩa vụ cấp dưỡng cho anh, chị không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
Vậy theo quy định này, anh chị em ruột phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho nhau trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có khả năng lao động và không có tài sản để cấp dưỡng cho con.
1.3. Mức cấp dưỡng và phương thức cấp dưỡng
Căn cứ Điều 116 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cụ thể:
Mức cấp dưỡng do người có nghĩa vụ cấp dưỡng và người được cấp dưỡng hoặc người giám hộ của người đó thỏa thuận căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.
Khi có lý do chính đáng, mức cấp dưỡng có thể thay đổi. Việc thay đổi mức cấp dưỡng do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.
Về phương thức cấp dưỡng thì được quy định tại Điều 117 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, cụ thể:
Việc cấp dưỡng có thể được thực hiện định kỳ hàng tháng, hàng quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần.
Các bên có thể thỏa thuận thay đổi phương thức cấp dưỡng, tạm ngừng cấp dưỡng trong trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng lâm vào tình trạng khó khăn về kinh tế mà không có khả năng thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.
2. Xử phạt đối với hành vi trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng
2.1. Xử phạt vi phạm Hành chính
Trường hợp anh, chị em vi phạm quy định về cấp dưỡng thì sẽ bị xử phạt hành chính quy định tại Điều 57 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, cụ thể:
“1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng sau khi ly hôn; từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ nuôi dưỡng giữa anh, chị, em với nhau, giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu theo quy định của pháp luật;
b) Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, nuôi dưỡng cha, mẹ; nghĩa vụ cấp dưỡng, chăm sóc con sau khi ly hôn theo quy định của pháp luật.
2. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc thực hiện nghĩa vụ đóng góp, nuôi dưỡng theo quy định đối với các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này.”
Theo đó, anh chị em từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ nuôi dưỡng nhau có thể bị xử phạt đến 10.000.000 đồng. Đồng thời, còn có thể bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là buộc thực hiện nghĩa vụ đóng góp, nuôi dưỡng nhau theo quy định.
2.2. Truy cứu trách nhiệm Hình sự
Người từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm có thể bị truy cứu TNHS về “Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng” theo quy định tại Điều 186 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), cụ thể:
“Điều 186. Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng
Người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật mà từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, làm cho người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 380 của Bộ luật này, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.”
Theo đó, anh chị em ruột có nghĩa vụ cấp dưỡng nhưng từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng có thể bị phạt tù đến 02 năm.
Trên đây là nội dung bài viết của Luật sư A&An về nghĩa vụ cấp dưỡng của anh, chị, em ruột và các vấn đề liên quan.
Nếu Quý khách hàng có bất kỳ khó khăn hay vướng mắc gì trong quá trình tham khảo và áp dụng quy định trên, hãy liên hệ với chúng tôi theo Hotline 0911092191 để được tư vấn và hỗ trợ sớm nhất.
