Hiện nay, thuế được hiểu là một khoản thu bắt buộc của Nhà nước đối với các tổ chức và các cá nhân nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước vì lợi ích chung. Dựa vào đối tượng chịu thuế và đối tượng nộp thuế, có thể phân chia thuế thành 02 loại, gồm có: Thuế trực thu và thuế gián thu. Vậy thuế trực thu và thuế gián thu là gì? Sự giống và khác nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu như thế nào? Bài viết này Luật sư A&An xin mời các bạn cùng tham khảo. Sau đây là nội dung chi tiết.
Căn cứ pháp lý:
– Luật Quản lý thuế năm 2019 và các văn bản hướng dẫn chi tiết hiện hành.
MỤC LỤC
1. Thuế trực thu là gì
– Thuế trực thu là thuế bao gồm các loại thuế đánh thẳng vào của cải, thu thập, tài sản của người chịu thuế. Thuế trực thu không phải là một loại thuế độc lập trong hệ thống thuế, được nhận diện thông qua việc xác định ai là người thực tế chịu thuế.
– Đặc điểm của thuế trực thu:
+ Người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. Đây là đặc điểm được xác định dựa trên định nghĩa của thuế trực thu.
+ Thuế trực thu sẽ đánh vào thu nhập, tài sản của người nộp thuế.
+ Đảm bảo được tính công bằng, điều tiết thu nhập thặng dư của người nộp thuế.
+ Các loại thuế trực thu: Thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, v.v.
2. Thuế gián thu là gì
– Thuế gián thu là thuế thu đối với việc sử dụng dịch vụ, tiêu dùng hàng hóa thông qua việc nộp thuế của người sản xuất, kinh doanh. Nghĩa là thuế gián thu không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ. Người sản xuất hàng hóa và cung ứng dịch vụ sẽ thêm phần thuế vào trong giá bán hàng hóa và dịch vụ của mình và người mua có nhiệm vụ thanh toán giá hàng hóa trong đó đã bao gồm số tiền đánh thuế đó.
– Đặc điểm của loại thuế gián thu thể hiện qua việc người nộp thuế là người sản xuất, kinh doanh hoặc nhà nhập khẩu nhưng người thực tế chịu thuế là người tiêu dùng hàng hóa, sử dụng dịch vụ, nên người nộp thuế và người thực tế chịu thuế khác nhau. Người nộp thuế là người sản xuất, kinh doanh nhưng người thực tế chịu thuế là người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ vì số thuế nhà nước thu là một bộ phận cấu thành của giá cả hàng hóa, dịch vụ mà họ đã mua đó.
– Các loại thuế gián thu: Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, v.v.
3. So sánh thuế trực thu và thuế gián thu
3.1. Giống nhau
+ Thuế được điều chỉnh bởi các văn bản quy phạm pháp luật có giá trị cao như Hiến pháp, Bộ Luật, Luật. Mỗi một loại thuế khác nhau thì sẽ được điều chỉnh bởi các luật khác nhau tương ứng. Thuế trực thu hay gián thu đều là phương thức thu thuế được quy định trong pháp luật về thuế.
+ Cả hai loại thuế đều có cùng mục đích điều tiết vào thu nhập cá nhân, tổ chức trong xã hội để bổ sung vào nguồn vốn của ngân sách Nhà nước, tạo cơ sở cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sử dụng nhằm phục vụ các mục tiêu chung của cộng đồng, các phúc lợi xã hội.
+ Cả hai loại thuế đều có tính bắt buộc. Thuế mang tính chất bắt buộc áp dụng đối với tất cả các đối tượng chịu thuế theo quy định của pháp luật về thuế. Người chịu thuế phải trích một phần tài sản của mình để chuyển nộp vào ngân sách nhà nước.
3.2. Khác nhau
Chúng ta có thể so sánh sự khác nhau của hai loại thuế này qua Bảng tiêu chí như sau:
| Tiêu chí so sánh | Thuế trực thu | Thuế gián thu |
| Đối tượng | Người nộp thuế chính là người chịu thuế | Không đồng nhất hai đối tượng chịu thuế và nộp thuế với nhau. |
| Phương thức điều tiết | Điều tiết trực tiếp thông qua thu nhập | Điều tiết gián tiếp thông qua việc điều chỉnh giá bán phù hợp với thị trường. |
| Mức độ tác động tới thị trường | Thuế trực thu ít tác động tới giá cả thị trường bởi vì thuế này đánh vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, mức thu nhập của cá nhân. | Thuế gián thu có nhiều ảnh hưởng đến giá cả trị trường vì thuế gián thu được cộng trực tiếp vào giá bán của sản phẩm, dịch vụ. |
| Mức độ quản lý | Thuế trực thu là loại thuế khó quản lý | Thuế gián thu là loại thuế dễ quản lý hơn được cấu thành giá hàng hóa và dịch vụ. Nguồn thu áp dụng chung với nhiều người nên không tạo gánh nặng, dễ dàng được mọi người chấp nhận. |
| Ưu điểm | Kiềm chế lạm phát, đảm bảo công bằng giữa những người chịu thuế | Dể dàng được chấp nhận, ít không chịu phản kháng từ các doanh nghiệp |
| Hạn chế | Dễ tạo ra sự phản kháng từ các doanh nghiệp, cá nhân, dễ xảy ra tình trạng các doanh nghiệp trốn tránh nộp thuế hoặc gian lận để nộp thuế ít hơn mức thực tế | Thuế gián thu khó đảm bảo công bằng giữa những người nộp thuế vì mọi người dù có thu nhập thấp hay thu nhập cao đều phải nộp thuế gián thu với tỷ lệ như nhau. |
| Mục đích | Giảm khoảng cách thu nhập | Tăng khoảng cách thu nhập và giảm tiêu dùng xã hội |
| Độ phổ biến | Không phổ biến | Phổ biến |
| Phạm vi thu thuế | Thuế trực thu hoạt động trong phạm vi hẹp | Thuế gián thu hoạt động trong phạm vi rộng |
4. Ý nghĩa của việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
4.1. Trong hoạt động lập pháp
+ Phân biệt thuế trực thu và thuế gián có ý nghĩa pháp lý quan trọng bằng cách tìm ra phương pháp điều tiết phù hợp và áp dụng có hiệu quả để không làm gia tăng khoảng cách thu nhập mà vẫn đảm bảo nguồn thu cho nhà nước thông qua hai con đường trực thu và gián thu sẽ giúp việc xây dựng sắc thuế phù hợp, phản ánh được phạm vi tác động của phương thức đó.
+ Phân biệt thuế trực thu và gián thu giúp chọn phương thức điều tiết để đảm bảo tính công bằng trong điều tiết thu nhập, từ đó ban hành luật điều chỉnh các loại thuế trực thu và thuế gián thu sẽ tạo cho người tiêu dùng không có gánh nặng về nghĩa vụ thuế và xem đó là phần tất yếu khi sử dụng hàng hóa, dịch vụ nhưng sẽ làm tăng khoảng cách thu nhập và trong chừng mực nào đó, sẽ hạn chế tiêu dùng xã hội.
4.2. Trong công tác tổ chức thực hiện thu thuế
+ Đối với thuế trực thu, việc theo dõi, tính toán và thu thuế phức tạp, đặc biệt là thuế thu nhập cá nhân với diện thu thuế rộng và phân tán, rất khó quản lý.
+ Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu xác định đối tượng, mức thuế, căn cứ xác định thuế, tính thuế tác động không nhỏ tới các biện pháp cải thiện tình trạng nộp thuế. Qua đó phân định thẩm quyền của các cơ quan thuế để có các biện pháp quản lý thuế hiệu quả.
4.3. Trong nhận thức của đối tượng nộp thuế và người chịu thuế
Đối với loại thuế trực thu sẽ dễ gây phản ứng từ phía người nộp thuế hoặc dễ xảy ra tình trạng trốn thuế, còn đối với loại thuế gián thu thì người nộp thuế không có gánh nặng về thuế, việc nộp thuế sẽ như một phần tất yếu khi sử dụng, tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ.
Từ đó, việc phân biệt rõ hai khái niệm về thuế trực thu và thuê gián thu sẽ làm cho Nhà nước dễ dàng quản lý thuế, cũng như có cách thức điều tiết phù hợp theo từng thời điểm.
Trên đây là khái niệm và cách phân biệt giữa hai loại thuế là thuế trực thu và thuế gián thu của Luật sư A&An, hy vọng nội dung trong bài viết sẽ giúp các bạn dễ dàng phân biệt hai loại thuế trên, hiểu được ý nghĩa của việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu. Nếu Quý khách hàng có bất kì khó khăn hay vướng mắc nào có thể liên hệ Hotline: 0911.092.191 để được hỗ trợ và tư vấn kịp thời.
Luật sư A&An – Our Work. Your Success.
